Moet je als vertaler fouten verbeteren?

Geplaatst door TVCN |
7-03-2017

Wanneer je als vertaler in een te vertalen brontekst een flinke fout tegenkomt (en dat hebben we het niet over typfouten), wat moet je dan doen? Gewoon maar vertalen of kruip je in de rol van (eind)redacteur en ga je ook verbeteren?

De vertaler wordt verondersteld accuraat in zijn of haar werk en dat is vertalen. Nauwkeurigheid van de verstrekte informatie in de brontekst is de verantwoordelijkheid van de auteur, niet van de vertaler. Als de auteur iets vreemds beweert, dan gaat dat de vertaler eigenlijk niets aan. Echter veel vertalers, waarschijnlijk de meeste, besteden veel tijd aan het verbeteren van fouten in de brontekst om twee mogelijke redenen: uit angst te worden beschuldigd van onnauwkeurigheid in de vertaling, en om oplettendheid en competentie te tonen. Competenter dan de auteur… Want vaak wordt de vertaler ‘slechts’ als de vertaler gezien en dat is heel jammer want een fatsoenlijke vertaling uitvoeren is doorgaans nogal een opgave.

Het verbeteren van de brontekst tijdens het vertalen is meestal ook een strategische zet omdat het, buiten het voorkomen van onverdiende kritiek, meer populariteit bij de klant kan opleveren. Het verbeteren van fouten kost echter wel tijd terwijl de doorlooptijden van vertalingen meestal al vrij kort zijn. Die tijd kan de vertaler beter gebruiken om het eigen werk te perfectioneren. Het is altijd jammer om een vertaler te horen zeggen dat het werk nog beter had gekund als hij ‘wat meer tijd’ zou hebben gehad, terwijl hij die ‘wat meer tijd’ eigenlijk al heeft gebruikt… om werk te doen dat niets met vertalen te maken heeft. En daarnaast, als je feitelijke fouten in de brontekst ook gaat corrigeren, is de kans groot dat de klant dit elke keer van je gaat eisen. Voor je het weet doe je gratis het werk van een (eind)redacteur.

Wat te doen?
Als je in een tekst op een feitelijke fout stuit, bijvoorbeeld ‘Rome is de hoofdstad van Spanje’, vertaal het dan juist naar ‘Madrid is de hoofdstad van Spanje’ en laat het verder zitten. Voeg geen triomfantelijke notitie toe waarin je uitlegt dat de informatie niet klopt. Voor sommige mensen maakt het je niet intelligenter maar juist vervelender.

Bij elke fout moet je beslissen of je het wel of niet corrigeert. Wat uiteraard ook afhankelijk is van de aard van de tekst. Is het bijvoorbeeld fictie of non-fictie? Als je de fout corrigeert, dan zou kunnen worden gezegd dat het gewoon dichterlijke vrijheid was en dat je dat had moeten respecteren. Als je de fout niet corrigeert, dan kan worden gezegd dat je een verkeerde vertaling hebt gedaan. Voeg je een vertalersnotitie toe, dan ben je mogelijk een betweter. Probeer er dus vooraf achter te komen wat de klant van je wenst. Het is verder aan jou of je daar wel of niet extra voor rekent.

Soms kan een fout in de brontekst flinke gevolgen hebben en kun je dat niet zomaar laten zitten. Bijvoorbeeld als je compleet verkeerde berekeningen tegenkomt. In dergelijke gevallen kun je het beste direct contact met je cliënt opnemen voor instructies.

Opzettelijke afwijkingen in een tekst zijn het ergst. Opzettelijke onjuistheden hebben doorgaans altijd gevolgen en zijn een belangrijk onderdeel van fundamentele gevolgtrekkingen in de tekst waardoor je ze onmogelijk onder het tapijt kunt vegen of corrigeren. In dergelijke gevallen kun je twee dingen doen: of je vertaalt het gewoon zonder er opmerkingen over te maken en zet je het van je af, of je weigert de klus nog verder af te maken als je je niet kunt vereenzelvigen met de onjuistheden.

Helaas is het soms nog complexer dan hier beschreven. Het is vaak lastig om een meningsverschil te onderscheiden van een fout, vooral wanneer mensen een sterke overtuiging hebben ten aanzien van een kwestie. Bij vaste klanten weet je na een paar vertalingen wel wat er van je gewenst wordt, bij nieuwe klanten is het verstandig om vooraf eerste te bespreken of corrigeren gewenst is. Dan kan je ook aangeven dat je daar extra tijd voor nodig hebt en dat doorberekent.

Moet je als vertaler fouten verbeteren?

Recente blogs

Tags

Categorieën

Archief